1. Sınıf Matematik

Okul öncesinde veya günlük yaşamda karşılaşılan yer, yön ve konum ifadeleri kullanabileceği öğrenmelerinden yola çıkılarak “altında, üstünde, etrafında, önünde, arkasında, arasında, yüksekte, alçakta, uzakta, yakında, içinde, dışında, sağında, solunda, çukurda, tümsekte, ileri, geri” ifadelerine ilişkin öğrenme durumları belirlenerek öğrenme çıktısı ile köprü kurulur. Bu ifadeler, günlük yaşamda yol bulma, seyahat planlama, harita kullanma ve hedeflere ulaşma süreçlerinde kullanılır. Kullanılan ifadelerin seyahat ederken rotaları belirleme, yeni yerlere gitme, acil durumlarda yönergeleri anlama ve hedeflerine odaklanma gibi durumlarda önemli bir rol oynaması sağlanır. Bu yeteneğin seyahatlerde ve günlük yaşam etkinliklerinde önemli rol oynaması ve bireyin gerek bağımsızlığını gerekse günlük yaşam konforunu arttırması sağlanır. Öğrencilerin problem çözme becerileri ve günlük yaşamda hareket etme kabiliyeti arasında bağ kuracağı sorular yöneltilir. Günlük yaşamda renk, şekil veya büyüklük yönünden aynı olan nesneler hakkında ilişki kurulur.

Öğrenme-öğretme uygulamaları sürecinde oryantiring sporundan faydalanılır. Yer, yön ve konum içeren dijital içerikli oyunlar oynatılır ve zorluk dereceleri arttırılarak süreç çeşitlendirilir. Eş şekiller oluşturmak amacıyla afiş çalışması yapılır.

Öğrencinin kendi konumunu referans almasını kolaylaştıracak nesneler ya da görseller belirlenir. Ayrıca yönergeler, ok işaretleri veya diğer görsel işaretler de konumu belirtmeye yönelik görseller olarak nitelendirilir. Bu tür belirteçler, öğrencilerin çevrelerini daha iyi anlamalarını, konumlarını belirlemelerini ve yönlerini bulmalarını kolaylaştırmak için kullanılır. Yer, yön ve konum içeren çalışmalarda ise daha fazla araç gereçten yararlanılarak etkinlikler planlanır. Öğrencilerin günlük yaşamda sıklıkla kullandığı ve ilgi duyduğu nesnelerin görsel özelliklerinin kullanıldığı etkileşimli ve etkileşimsiz etkinlikler tasarlanır.

Öğrencilere günlük yaşamlarında rakam ve sayıları hangi durumlarda kullandıkları sorulur. Bu çalışma ile öğrencilerin günlük yaşam deneyimlerinden yararlanılarak (örneğin sınıftaki sıra, sandalye sayısı vb.) sayılabilen çoklukları fark etmeleri sağlanır. Günlük yaşamda karşılaşılan sıra bildiren durumlara örnek verilir. Ayrıca beden eğitimi ve oyun dersi ile ilişkili olarak oyunlar oynatılarak öğrencilerin oyunu kazananları sıra bildiren sayılarla ifade etmesi sağlanır. Bu süreçte spor müsabakalarına ilişkin görsellerle sıralama yapılan durumlarda sayıların kullanıldığının anlaşılması sağlanır. Bu şekilde sıra bildirme konusunda geçmiş yaşantılar ile yeni öğrenmeler arasında köprü kurulur. Öğrencilerden günlük yaşamlarında artma ve azalma durumlarına örnek vermeleri istenir. Ardından öğretmen tarafından ritmik saymada olduğu gibi düzenli olarak artan veya azalan durumlara örnekler verilir. Nesneler kullanılarak artan veya azalan sayı örüntüsü oluşturulmasına ilişkin akıl yürütme gerektiren oyunlar oynatılır.

100’e kadar ileriye ve 20’den geriye doğru ritmik sayabilmede ritmik saymalar öğrenme farklılıkları dikkate alınarak verilmeyen sayıyı bulma, bulunan sayının birden çok sayı ile karşılaştırılarak ilgili sayıdan az, çok ve eşit etkinlikleri yapılır. Öğrencilere bir yapılandırılmış grid verilerek kendi seçtikleri ya da öğretmenin belirlemiş olduğu 1 ile 20 arasındaki sayıları kendi belirledikleri farka göre azalan veya artan sayı örüntüsüne göre sıralamaları istenir. Bu şekilde hem örüntü kurmaları hem de daha geniş aralıklarda öncelik, sonralık ve arasında olma durumlarını kendilerinin oluşturmaları sağlanır. Öğrenme-öğretme uygulamalarında verilen örüntüleri artma ve azalma durumuna göre benzer bir örüntü oluşturmaları istenir. Öğrencilerin çeşitli renklere ve biçimsel özelliklere sahip şekilleri kullanarak farklı örüntüler oluşturmaları sağlanır. Dağınık bir şekilde verilen 20’ye kadar olan birden çok nesnenin sayısını tahmin edebilme etkinlikleri düzenlenir. Etkinlikte öğrencilerin öğrenme-öğretme uygulamalarında olduğu gibi tek bir nesnenin miktarını değil birden fazla verilen dağınık nesnenin sayısını tahmin etmeleri istenir.

Öğrencilerin ilgi, ihtiyaç ve hazır bulunuşlukları dikkate alınarak etkin olabilecekleri farklı zorluk seviyelerinde çeşitli aktif öğrenme tekniklerini kullanmaları, 20’ye kadar olan nesne grubunu sayarken parçalar arasındaki ilişkileri ve sayıların sırasını belirlemeleri, 100’e kadar (100 dâhil) ileriye ve 20’ den geriye doğru ritmik saymaları, örüntüleri bulmaları ve tamamlamaları, 20’ye kadar olan nesnelerin sayısını tahmin etmeleri ile ilgili öğrenme çıktılarının öğrenme-öğretme uygulamalarında kullanıldığı etkinlikler yapılır. Öğrencilerin öğrenme durumuna ilişkin durum tespiti yapıldıktan sonra etkinlikler basitten karmaşığa, somuttan soyuta ve matematiğin doğası gereği ön koşul ilişkisi dikkate alınarak çoğaltılır. Olanaklara ve öğrencilerin ilgilerine göre müzikten ve oyun içeren etkinliklerden yararlanılır. Öğretim sürecinde öğrencilere kendi hızlarında ilerleme, hedef belirleme ve kendi çalışmalarını değerlendirme gibi fırsatlar sunulur. Öğrencilerden kendi oyun hamurlarından belli bir sayıda parça koparmaları ve kopardıkları parçaları bir arttırıp bir azaltma şeklinde etkinlikler yapmaları istenir. Ayrıca bu süreçte iş birliğine dayalı öğrenme fırsatlarından yararlanılarak öğrencilerin birbirleri ile etkileşimi ve iletişiminin yanı sıra öğrenme süreçlerinin geliştirilmesi sağlanır.

Öğrencilere çevrelerindeki uzunluk ile ilgili kavramları (uzun, kısa) fark etmeleri için sınıfta bulunan nesnelerin ilk olarak benzerlik ve farklılıkları sorulur. Devamında birbirlerine göre uzun ve kısa olma durumlarına dikkat çekecek şekilde sorular sorulur. Uzunluk ile ilgili kavramlar bilindiğinde günlük yaşamın nasıl kolaylaştığı, bilinmediğinde nasıl zorlaştığı hakkında öğrencilerin tartışmaları sağlanır. Öğrencilerin tartma kavramları (ağır, hafif) ile ilgili ön bilgileri kullanılarak yeni öğrenecekleri öğrenme çıktıları arasında köprü kurulur. Örneğin iki nesnenin kütlesini karşılaştırmanın etkili yollarından biri olarak öğrencinin, her iki elinde birer nesne tutarak kollarını iki yana açtığında hangi kolunun aşağıya doğru daha çok çekileceği konusunda bir deneyim yaşaması sağlanır. Ardından bu deneyimde daha kesin sonuçların elde edilmesi için temel ölçüm araçlarından eşit kollu terazinin kullanılmasının gerekliliğini keşfetmesi sağlanır.

Günlük yaşamda karşılaşılan uzunluk ve tartma gerektiren durumlara ait gözlem sonuçlarının sınıf arkadaşları ile paylaşılması istenir. Bunun yanında dijital ortamlarda uzunluk ve kütle gerektiren durumlar ile ilgili etkinlikler/oyunlar düzenlenir. Öğrenciler yönlendirilip cesaretlendirilerek kendi ölçme araçlarını üretmeleri, araştırma yapıp bilgi toplamaları amaçlanır. Belirlemiş olduğu bir ortamdaki (ev-sınıf-kütüphane vb.) nesneleri farklı standart olmayan araçları kullanarak (en az üç farklı araç) ölçmeleri ve bu araçlar arasında belirlediği nesneyi en ideal hangi araçla ölçeceğini seçmesi ve gerekçesini açıklaması istenir. Uzunluk ve kütle ölçme konusunda hayal güçlerini ve tahmin becerilerini artırmaya yönelik “Sınıfımızın yüksekliği kaç sıra boyundadır? Futbol topu tahminen kaç tane pinpon topu ağırlığındadır?” gibi sorularla çalışmalar yapılır. STEM etkinlikleri kapsamında öğrencilerden uzunluk ve/veya kütle ölçüm araçları tasarlamaları istenir. Bu tasarımın estetik yönü ders içerisinde düzenlenir.

Öğrencilere nesneleri kütlelerine veya uzunluklarına göre kolaydan zora olacak şekilde nesneleri sıralama görevi verilir. Kütle ve uzunlukları görsel olarak kolayca ayırt edilebilecek nesneler seçilir. Öğrencilerin kendi hızlarında öğrenmelerini sağlamak için etkileşimli ve etkileşimsiz oyunlar oynanmasına yönelik etkinlikler tasarlanır. Öğrencilere uzunluk ve kütle ölçme ile ilgili standart olmayan araç gereç ve bunların görselleri hazırlanarak bunlar aracılığıyla tahmin stratejileri açıklanır. Bununla ilgili örnekler tasarlanır ve öğrencilerin bunlara aktif katılımı sağlanır. Standart olmayan ölçme araçlarının anlaşılmasına yönelik görsel/işitsel araç gereçle uygulamalar artırılır.

Sınıfa getirilen çeşitli nesneler veya görsel araçlar kullanılarak öğrencilere bir araya getirme (artma), birbirinden ayırma (azalma) kavramları somut bir şekilde gösterilir. İleriye ve geriye doğru ritmik sayma etkinlikleri yapılır. Verilen iki nesne grubundaki nesneleri sayabilen, iki grup arasındaki nesneleri azlık çokluk ilişkisi bağlamında yorumlayabilen öğrencilere üzerine sayma gerektiren örnekler veya durumlar ile toplama, içerisinden ayırma gerektiren örnekler veya durumlar ile çıkarma işlemine hazırlık yapılır. Eşit öğrenci sayısına sahip iki grup öğrenciden, gruptaki öğrenci sayısını belirlemeleri sağlanır. Devamında her gruba dağıtılan nesnelerin sayısı ile öğrenci sayısını karşılaştırmaları ve eşleştirmeleri istenir. Tahtaya yazılacak bir sayıyı grup içinde temsil ederek farklı sayılarla çokluklar oluşturmaları istenir. Oluşturulan sayılarla eksiltme ve artırma gerektiren örnekler verilir. Bu şekilde toplama ve çıkarma işlemleri üzerinde durularak artma ve azalma kavramlarına hazırlık yapılır.

Öğrencilere farklı matematiksel ifadeler verilip sonucu aynı olanları tahmin ederek gruplandırmaları istenir. Öğrenci seviyesine uygun, toplama ve çıkarma işlemlerini gerektiren çeşitli eğitsel oyunlar (toplama yarışı, toplama görevi, toplama-çıkarma kart oyunları, bende/kimde gibi) oynatılarak öğrenme süreci zenginleştirilir. Öğrencilerden konular ile ilgili özgün matematik hikâyeleri tasarlamaları ve arkadaşları ile paylaşmaları istenir. Tahminde bulunma ve zihinden işlem sorularında öğrencilere daha büyük sayılarla işlem yapma görevleri verilir.

Günlük etkinliklerde işlemlerden cebirsel düşünmeye sevk edecek (toplama ve çıkarma) matematiksel bağlantılar bireysel çalışma ve grup çalışması yapılarak belirlenir. Belirlenen duruma ilişkin öğrenci performansına uygun toplama ve çıkarma işlemi gerektiren günlük yaşam durumları hakkında öğrencilerin kendilerini ifade etmeleri sağlanır. Eğitici matematik oyunları (Toplama-çıkarma işlemleri ile ilgili yapboz, eşleştirme oyunu vb.) kullanılarak öğrencilerin toplama ve çıkarma işlemi ile ilgili durumlara odaklanması sağlanır. Öğretim sürecinde çalışma sayfaları ve çoklu duyuya hitap eden matematiksel araç ve teknolojiler destekleyici olarak kullanılır. Bu araç ve teknolojiler üzerinde görsel ipuçları ve çeşitli sorularla adım adım rehberlik yapılarak öğrencilerin öğrenme süreçleri desteklenir.

Para ile ilgili olarak günlük yaşamdan alınabilecek ürünlere örnek verilir. Verilen örneklerle günlük yaşamda alınabilecek ürünlerin eşleştirmesine yönelik etkinlik düzenlenir. Süreçte paranın günlük yaşamda sürekli kullanıldığı vurgulanır.

Günlük yaşamda 1 TL, 5 TL, 10 TL, 20 TL, 50 TL, 100 TL ve 200 TL ile alınabilecek ürünleri listelemeleri veya olanaklar dâhilinde fotoğraflamaları istenir. Haftalık verilen harçlığın bireysel ve gerekçeli bir şekilde harcanmasının planlanması istenerek günlük yapılacak harcama miktarının belirlenmesi sağlanır. Bazı para değerleri verilerek bu miktarlara farklı miktarlardaki alt para birimleri ile ulaşmaya çalışmaları sağlanır.

Öğrencilerin bireysel öğrenme hızları da dikkate alınarak farklı öğretim yöntemleri kullanılır (iş birlikli öğretim, oyunlaştırılarak öğretim vb.). 1 TL, 5 TL, 10 TL, 20 TL, 50 TL, 100 TL ve 200 TL ile sınırlı kalmak kaydıyla para sayma oyunları oynanır. Bir para miktarı belirlenir. Bununla günlük yaşamlarında neler alınabileceğine ilişkin görsel materyallerden faydalanılarak alabileceklerine ilişkin etkinlik düzenlenir. Paraların tanıtıldığı çoklu duyuya hitap edebilecek dijital veya dijital olmayan nesneler kullanılarak öğrencilerin kendi hızlarında ilerlemeleri sağlanır.

Öğrencilerin farklı geometrik cisim modellerine uygun nesnelerde yer alan geometrik şekilleri fark etmeleri amacıyla günlük yaşamdan örnekler sunulur. Günlük yaşamda karşılaşılan geometrik yapıların mimaride nerelerde kullanıldığı ile ilgili gözlem yapmaları ve bu yapılardaki geometrik şekilleri keşfetmeleri sağlanır.

Günlük yaşamda yer alan geometrik yapılar ile geometrik şekiller arasındaki ilişkinin öğrenciler tarafından keşfedilmesi amacıyla okul dışı öğrenme ortamları kullanılır. Ayrıca gerek Türkiye’de gerekse dünya mimarisinde yer alan geometrik yapı modellerinin görselleri sunulur. Çevrim içi araçlar ya da matematiksel yazılımlar ile bu yapıların farklı açılardan görünümleri gösterilir ve üç boyutlu bir yapı olduğu açıklanır. Geometrik şekillerden oluşan yapboz parçaları öğrencilere dağınık hâlde verilir ve öğrencilerden yapbozu tamamlamaları istenir. Daha fazla geometrik şekil ile farklı tasarım ya da özgün model oluşturma çalışmalarına yer verilir. Öğrencilerin kendi geometrik şekillerini tasarlamaları ve bu şekillerin diğer geometrik şekiller ile olan benzerlik ve farklılıklarını listelemeleri için bir öğrenme ortamı oluşturulur.

Nesnelerin biçimsel özelliğinin ve geometrik yapı modellerinde bulunan geometrik şekillerin belirlenmesini, adlandırılmasını kolaylaştıracak gereçle desteklenen farklı zorluk seviyelerinde kolaj çalışmaları yapılır. İş birliğine dayalı öğrenme, grup çalışmaları veya bireysel etkinlikler aracılığıyla öğrenciler öğrenme sürecine etkin bir şekilde katılmaya teşvik edilir. Öte yandan konunun desteklenmesi için görsel araç gereçle maket çalışmaları yapılır veya öğretim süreci oyun temelli olarak tasarlanır.

Öğrencilerin dikkatini çekmek amacıyla sınıfa getirilen farklı renk veya şekillerdeki nesneler öğrencilere gösterilir. Öğrencilere sınıflamaya yönelik düşünce yapılarını geliştirebilmeleri ve karışık verilen nesneleri renk, şekil, tür gibi özelliklerine göre kategorik olarak düzenleyebilmeleri için tartışma ortamı oluşturulur.

Öğrencilere her bir verinin iki nesne veya durumu temsil ettiği hazır bir nesne grafiği verilir. Öğrencilerden bu grafiği yorumlamaları beklenir. Ardından öğrencilerden nesne grafiğindeki verileri sıklık tablosunda göstermeleri istenir.

Öğrencilere her bir verinin bir nesneyi veya durumu temsil ettiği hazır nesne grafiği verilir. Renksiz verilen nesnelerin resimlerini boyalamaları istenir. Ardından kısa cevaplı sorular sorularak araştırma sonuçlarını yorumlamaları istenir. Daha sonra nesne grafiğindeki verileri çetele ve sıklık tablosunda göstermesi beklenir.