10. Sınıf Tarih

Öğrencilerden mensubu oldukları medeniyetin bilimin gelişimine sağladığı katkılara ilişkin görüşler alınır. Öğrencilere geçmişte ve günümüzde yetişmiş Türk bilim insanlarının bilime katkılarını gösteren örnekler sunulur. Ülkemizin adının “Türkiye” olmasının geçmişimizle bağlantısı hakkında öğrencilerden görüşler alınır. Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığının (TİKA) ve Yunus Emre Enstitüsünün resmî sitesinde yer alan faaliyetler ile tanıtım broşürlerinden örnekler sunulur. Bu kurumların faaliyet alanları ve çalışmaları hakkında görüşler alınır.

Öğrencilerin 1040-1299 yılları arasında Türk tarihinin başlıca siyasi, askerî, kültürel, sosyal gelişmelerini içeren dijital bir hikâye hazırlamaları veya hikâye yazmaları istenebilir. Bâtınilik hakkında araştırma yapmaları, bu hareketin Büyük Selçuklu Devleti’ne ve İslam dünyasına vermiş olduğu zararları içeren 250-300 kelimelik bir metin yazmaları sağlanabilir. İpek Yolu’nun yeniden canlandırılmasını konu edinen belgeselleri izleyerek önceden hazırlanan çalışma yapraklarını doldurmaları istenebilir. Anadolu’da kurulan ilk Türk beyliklerinin (Danişmentliler, Saltuklular, Mengücekliler, Artuklular, Çaka Beyliği vb.) Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasına katkılarını değerlendiren, görsellerle zenginleştirilmiş bir sanal pano hazırlamaları sağlanabilir. Türkiye Selçuklu Devleti zamanında Anadolu’daki ekonomik faaliyetleri konu edinen, ticaret yollarını, kervansarayları ve limanları gösteren etkileşimli (interaktif) bir harita hazırlamaları istenebilir. İkinci Anadolu Beylikleri Dönemi’nde inşa edilen mimari eserlerden birini araştırarak bu eser hakkında kısa belgesel hazırlamaları istenebilir. Türk-İslam devletlerine başkentlik yapmış Kaşgar, Balasagun, Semerkand, Gazne, Nişabur, Merv, Rey, İznik, Konya şehirlerinden biri ya da birkaçı seçilerek şehrin tarihsel süreçte Türk-İslam şehri hâline gelmesindeki karakteristik unsurlar grup çalışması yoluyla çizim ya da model olarak tasarlanabilir. Öğrencilerin bireysel çalışma ya da grup çalışması yoluyla araştırma yaparak Nizamiye Medreseleri, Salerno Tıp Okulu ile Bologna ve Oxford üniversitelerini kuruluş amacı, teşkilat yapısı ve uyguladıkları müfredat bakımından karşılaştırmaları sağlanabilir. Batı ve Türk-İslam dünyasındaki bilim ve eğitim anlayışıyla ilgili benzerlik ve farklılıkları ortaya koyan metin, rapor, sunum vb. hazırlamaları istenebilir.

Öğrencilerin 1040-1299 yılları arasında Türklerin sosyal yaşamları ve ekonomik faaliyetleriile ilgili temel bilgilerin yer aldığı bilgi kartları oluşturmaları sağlanabilir. Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması konusuyla bağlantılı olarak 1040-1299 yılları arasında yaşamış âlimlerden birini seçerek bu âlimin çalışma alanlarını gösteren afiş tasarlamaları istenebilir. Öğretmeni veya arkadaşlarından yardım alarak 1040-1299 yılları arasında Türk-İslam bilim, kültür, eğitim ve sanat alanında meydana gelen gelişmeleri özetleyen bir kısa metin yazmaları istenebilir.

Öğrencilerden Osmanlı Beyliği’nin kuruluşu ile Ertuğrul Gazi’yi Anma ve Yörük Şenlikleri arasında ilişki kurmaları istenir. Osmanlı Beyliği’nin kurulmasına ilişkin kanıtları bünyesinde barındıran Panorama 1326 Bursa Fetih Müzesi sanal ortamda gezilir.

Öğrencilerin Osmanlı Beyliği’nin kısa sürede büyümesine ilişkin tarihsel bir araştırma yapmaları, ulaşılan veriler doğrultusunda bir gazete makalesi hazırlamaları sağlanabilir. Osmanlı Beyliği’nin kuruluş aşamasında topraklarının genişlemesine yönelik bir harita çizmeleri istenebilir. Osmanlı Devleti’nin özellikle Balkanlarda ilerlemesini sağlayan unsurları açıklayan bir grafik düzenleyici hazırlamaları sağlanabilir. Tarihsel canlandırma yöntemiyle dönemin önemli şahsiyetlerinin kendilerini tanıtmaları sağlanabilir. Timur Devleti’ne ilişkin başlıca siyasi gelişmeleri tanıtan ve değerlendiren bir e-tarih dergisi hazırlamaları ve bu dergiyi genel ağda paylaşmaları istenebilir. Molla Hüsrev, Molla Gürani, Molla Fenari, Kadızade-i Rumi ve Hocazade Muslihuddin isimlerinden birini seçmeleri ve seçtikleri kişiyle ilgili araştırma yapmaları istenebilir.

Öğrencilerden öğretmeni veya akranlarından yardım alarak kuruluşundan İstanbul’un Fethi’ne kadar geçen süreçte Osmanlı Devleti’nin siyasi mücadelelerinden hatırladıklarına ilişkin bilgi görseli hazırlamaları istenebilir. Osmanlı Devleti’nin ilim ve irfan geleneğinin oluşmasında etkili olan bir âlimin öğretilerini açıklamaları istenebilir.

Öğrencilerden Topkapı Sarayı’na sanal bir gezinti yaparak buranın Türk milleti için önemini değerlendirmeleri istenir. Günümüzde sömürgecilik faaliyetlerinin devam edip etmediğine ilişkin fikir üretmeleri istenir. Sanal müzeleri veya yakın çevrelerinde bulunan Osmanlı eserlerini ziyaret etmeleri sağlanır. Bu eserlerin günümüzdeki işlevleriyle değişim ve süreklilik bağlamında ilişki kurmaları istenir.

Öğrencilerin İstanbul’un Fethi’yle ilgili eserleri ve genel ağ kaynaklarını inceleyerek ilginç ve önemli buldukları olayları anlatmaları istenebilir. Fatih Sultan Mehmed’in Bosna-Hersek’i fethinden sonra 28 Mayıs 1463 tarihinde Milodraz’da yazdırdığı Fatih Ahitnamesi’ni araştırmaları ve bu ahitnameyi insan hakları çerçevesinde değerlendirmeleri istenebilir. Türk denizcilik tarihindeki önemli olayları gösteren açıklamalı tarih şeridi hazırlamaları sağlanabilir. Örnek vakfiyeler üzerinden Osmanlı Devleti’nde vakıfların rolüne dair soru ve etkinliklerin olduğu bir çalışma yaprağı doldurmaları istenebilir. İstanbul Rasathanesiyle ilgili tarihsel bir araştırma yapmaları istenebilir. Öğrencilerden tarihçilerin Osmanlı Devleti’nde şehzade yetiştirme usullerine ilişkin görüşleri hakkında araştırma yapmaları istenebilir. Ulaştıkları bilgilerden yola çıkarak konuya ilişkin münazara yapmaları sağlanabilir. Osmanlı mutfak kültürü hakkında yazılan eserleri inceleyerek dönemin beslenme alışkanlığına ilişkin tanıtım broşürü hazırlamaları istenebilir.

Öğrencilerin İstanbul’un Fethi’nden II. Viyana Kuşatması’na kadar geçen süreçte meydana gelen askerî mücadeleleri tarih şeridi üzerinde göstermeleri istenebilir. Panorama 1453 Tarih Müzesine sanal gezinti yaparak fetihle ilgili duygu ve düşüncelerini açıklamaları sağlanabilir. Arif Nihat Asya’nın Fetih Marşı adlı şiirini sınıfta okumaları istenebilir. Yahya Kemal Beyatlı’nın Mohaç Türküsü adlı şiirine ilişkin düşüncelerini sözlü olarak ifade etmeleri istenebilir. Celâli İsyanları’nın sebep ve etkilerini diyagram üzerine yerleştirmeleri sağlanabilir. Öğretmeni veya arkadaşlarından yardım alarak 1453-1683 yılları arasında Osmanlı Devleti’nde sanat alanında yaşanan gelişmeleri listelemeleri istenebilir.