6. Sınıf Sosyal Bilgiler

Öğrencilerden gelecekte dâhil olabilecekleri gruplara ve bu gruplardaki olası rollerine örnekler vermeleri istenir. Öğrencilerden kültürel bağları oluşturan unsurlara yönelik kendi hayatlarından ve yakın çevrelerinden örnekler vermeleri istenir. Toplumsal birliği etkileyen aile bütünlüğü, duyarlılık, saygı, sevgi gibi değerlere yönelik kendi hayatlarından ve yakın çevrelerinden örnekler vermeleri istenir. Öğrencilerin toplumsal birliğe örnek teşkil eden olay ve durumlara yönelik çevrelerinden ya da bilgi sahibi oldukları diğer kaynaklardan örnekler vererek bu durumların ortaya çıkmasında etkili olan kültürel bağları tespit etmeleri sağlanır. Toplumsal sorun olarak görülen durumlara örnekler vermeleri istenir. Bu sorunların nasıl çözüme kavuşabileceğine ilişkin öğrenci görüşleri alınır.

Öğrencilerden tarihimizin millî ve manevi değerlerimizi temsil eden örnek bir kişinin veya bir bilim insanının biyografisini inceleyerek bu kişinin hayatı boyunca dâhil olduğu gruplar ve bu gruplardaki rollerini belirlemeleri istenebilir. Dâhil olduğu grup ve rollerin örnek kişilerin başarılarına etkisini değerlendirdikleri yazılı bir metin oluşturmaları sağlanabilir. 6 Şubat Kahramanmaraş merkezli depremde Türk milletinin göstermiş olduğu toplumsal birliğe etki eden kültürel bağların önemine ilişkin bir sunum, kompozisyon ya da deneme yazısı hazırlamaları istenebilir. Yakın çevrelerinden hareketle toplumsal bir sorunun çözümüne yönelik okul gazetesi veya dijital pano hazırlamaları istenebilir.

Öğrencilerden gelecekte dâhil olabilecekleri grupları ve bu gruplardaki rollerini listelemeleri ve bunlara yönelik canlandırmalar yapmaları istenebilir. Genel ağdan toplumsal birlikteliğe etki eden kültürel bağlarımıza ilişkin bilgi toplamaları istenebilir. Toplumsal sorunların çözümüne ilişkin önerilerini kısa cümlelerle ifade etmeleri istenebilir.

Öğrencilerden ön bilgilerini kullanarak okullarının göreceli konumunu tarif etmeleri istenir. Öğrencilerden yaşadıkları ildeki doğal çevre özelliklerinden iklim, yer şekilleri; beşerî çevre özelliklerinden ise nüfusun ilişkisine gözlem ve deneyimlerinden yola çıkarak örnekler vermeleri istenir. Günlük yaşamda ortak gaye ve hedeflerimiz olan insanlarla iş birliği içinde olmanın katkılarından yola çıkarak devletler arası iş birliğinin önemini yorumlamaları istenir.

Ülkemizin, kıtaların ve okyanusların konum özelliklerine dair kelime oyunları ya da bulmaca tasarlamaları istenebilir. Ülkemizin doğal ve beşerî çevre özelliklerine ve bunların birbiriyle ilişkisine yönelik bilgi kartları, afiş, poster, bir kutu oyunu ya da dijital bir sunum hazırlanabilir. Öğrenciler Türk dünyası ülkelerinden merak ettikleri bir ülkeyi; nüfus, iklim, ekonomik faaliyetler, yer şekilleri, tarihî yapıları gibi farklı özellikleriyle tanıtacakları yazılı, görsel ya da dijital bir ürün oluşturabilir.

Öğrencilerin kâğıt üzerine daire çizmeleri sağlanır. Öğrencilerden çizdikleri daire üzerinde ekvator ve başlangıç meridyenini göstermeleri istenir. Öğrencilerden oluşan dört eşit parçadan ülkemizin olduğu çeyreği tarayarak göstermeleri istenebilir. Dünya dilsiz haritası üzerinde kıtaları farklı renklere boyamaları ve bu harita üzerinde Türkiye’nin yerini belirlemeleri istenebilir. Doğal ve beşerî çevre özellikleri arasındaki ilişki kapsamında öğrencilerden, yakın çevrelerinde gözlemlenen hava olaylarının günlük yaşama etkilerine dair deneyimlerine dayanarak örnekler vermeleri istenebilir. Türk Dünyası Haritası üzerinde ilgili ülkelerden ülkemize en yakın olanları harita üzerinde ana ve ara yönleri kullanarak göstermeleri istenebilir.

Öğrencilerden “Günlük hayatımızda belirli aralıklarla yer değiştiriyor olsaydık bu bizim sosyal hayatımızı nasıl etkilerdi?”, “Böyle bir sosyal hayatta yerleşik hayatı istemek için hangi sebeplerimiz olurdu?” gibi soruları cevaplamaları istenir. Öğrencilerden İslam medeniyetine ait ortak kültürel miras kapsamındaki eğitim, kültür, sanat, mimari eserlerine çevrelerinden örnekler vermeleri istenir. Öğrencilerden sosyal hayatımızda İslamiyet’in etkilerine günlük hayatlarından örnekler vermeleri istenir. Öğrencilere Anadolu Türk kültürüne ilişkin yazılar ve görseller üzerinden günlük hayatımızda devam eden kültürel özelliklerimize yönelik açık uçlu sorular sorulur.

Öğrencilerden Türk kültürüne ait unsurları araştırarak bu unsurlardan hareketle dijital bir çizgi roman ya da animasyon hazırlaması istenebilir. Bu çalışmalar kapsamında incelenen kültürel unsurları barındıran bir Türk ezgisi oluşturmaları da istenebilir. İslamiyet’in kabulüyle birlikte Türklerin sosyal ve kültürel hayatlarında meydana gelen değişimlerle ilgili dijital ortamda resimlerle anlatılan ve öğrenciler tarafından interaktif olarak katkıda bulunulan etkileşimli “Görsel değişim haritası” hazırlanması istenebilir. Dede Korkut Hikâyeleri’nden birini inceleyerek bu hikâyedeki İslam öncesi ve İslam sonrası kültür unsurlarını karşılaştırarak bir sunum yapması istenebilir. İslam medeniyetinin coğrafya, matematik, tıp, astronomi, kimya alanlarına katkılarının günümüze etkisini gösteren infografikler hazırlaması istenebilir. İslam medeniyetinin bilim, kültür, ticaret, sanat gibi alanlarda gerçekleştirdiği çalışmaların hangi coğrafyalarda gerçekleştiğini belirten simge, sembol ve açıklamalar eklenerek interaktif haritalar oluşturması istenebilir. Horasan Erenleri ve Anadolu’nun Türkleşmesi faaliyetleri konusuna ilişkin olarak genel ağda yer alan kaynakların taranması istenebilir.

Türkistan coğrafyası ve kurulan ilk Türk devletleriyle ilgili somutlaştırıcı görsel-işitsel materyaller kullanılabilir. İslam medeniyetinin eğitim, bilim, hukuk, kültür, sanat ve mimari alanlarında ortak kültürel mirasa katkılarını ana hatlarıyla ortaya koyan bilgi kartları ile konular sunulabilir. İslamiyet öncesi Türkler ile ilgili çizgi film, belgesel izlenebilir. Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasına etkide bulunan iskân faaliyetlerine ilişkin görsellerden oluşan bir albüm oluşturulabilir.

Millî bayramlarda yapılan kutlamaların nedenleri ile demokrasi arasındaki ilişkiyi kurmaya yönelik sorular sorulur. Sivil toplum kuruluşlarının MEB tarafından desteklenen proje örnekleri incelenir. Medyanın kamuoyu oluşturmadaki etkisini somutlaştıran örnek haberler incelenir. Sorumlulukların yerine getirilmediği durumda toplumsal düzenin bozulabileceğine yönelik gazete haberleri incelenir. Dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin insan hayatına etkisi ile ilgili kamu spotu, video izlenir.

Yönetimin karar alma süreçlerini etkileyen “siyasi partiler, STK, medya” kavramlarını tanıtan dijital pano hazırlayabilir. Yüksek Seçim Kurulunun yayınladığı seçime ilişkin görseller ve kamu spotları incelenebilir. Kendi sivil toplum kuruluşunu tasarlamaları (hangi alanda hizmet verecekleri, amaçları, etkinlikler, logosu) istenebilir. Sosyal medyanın vatandaşlık haklarını kullanma ve haklar üzerindeki olumlu veya olumsuz etkisi konusunda sunum hazırlayabilir. Günlük yaşamında karşılaştığı bir sorunun çözümünde kamuoyu oluşturmak isteyen bir vatandaş olarak medyayı bu amaçla nasıl kullanabileceğine dair literatür taraması yapabilir. Bir hakkın kullanılması, sınırlandırılması veya ihlalinin, bir sorumluluğun yerine getirilmesi veya getirilmemesinin toplumsal düzen üzerindeki etkisine yönelik seminer verebilir. Dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin vatandaşlık haklarına etkilerine yönelik farklı bakış açılarını yansıtan çizgi roman tasarlayabilir.

Yönetimin karar alma sürecini etkileyen unsurlarla ilgili kavram karikatürleri incelenebilir. Toplumsal düzeni sağlayan temel hak ve sorumluluklar ile ilgili görsel boyama, eşleştirme çalışmaları yapılabilir. Kamu hizmeti veren dijital uygulamaların kullanım aşamaları şemalar üzerinde gösterilebilir.

Öğrencilerden çevrelerindeki toprak, su, orman ve maden kaynaklarına dayalı ekonomik faaliyetlere örnek vermeleri istenir. Öğrencilere ailelerinde çalışan bireylerin hangi ekonomik faaliyet alanıyla ilgilendikleri sorulur. Ülke ekonomisine katkı sağlamak için çevrelerinde geliştirilmesini düşündükleri ekonomik faaliyet alanları ve bunların ilgili olduğu doğal kaynaklarla ilgili sorular sorulur. Öğrencilerden yakın çevrelerinde çalışan kişilerin meslekleri ve bu mesleklerin bulunduğu ekonomik faaliyetlere örnekler vermeleri istenir. Gelecekte yapmayı düşündükleri meslekler ve bu mesleklerin ilgili olduğu ekonomik faaliyetler sorulur. Gelecekte ortaya çıkabilecek ekonomik faaliyet alanları ve bu faaliyetlere dayalı ortaya çıkabilecek mesleklerle ilgili tahminde bulunmaları istenir. Öğrencilerden yakın çevrelerinde üretilen bir ürünün yatırım ve pazarlama süreçlerine ilişkin örnek vermeleri istenir. Satın aldıkları bir ürünün geçtiği yatırım ve pazarlama sürecine ilişkin açıklamalar yapmaları sağlanır.

Ülkemizin kaynakları ile ilgili gelecekte ortaya çıkabilecek ekonomik faaliyetlere yönelik araştırma yapmaları ve sunum hazırlamaları istenebilir. Ekonomik faaliyetlerle ilgili gelecekte ortaya çıkabilecek mesleklere yönelik araştırma yapmaları ve sunmaları sağlanabilir. “Unutulmaya yüz tutmuş meslekler” ile “Geleceğin meslekleri” nin karşılaştırıldığı bir infografik hazırlamaları istenebilir. Yatırım ve pazarlamaya ilişkin tasarlanan ürünün prototip olarak ortaya konması sağlanabilir. Çevrelerindeki yatırım ve pazarlama faaliyetlerinin yürütüldüğü bir üretim alanını ziyaret edip yatırım ve pazarlama ağı hakkında bilgi toplayarak bir rapor hazırlamaları istenebilir.

Ülkemizin kaynakları ile ekonomik faaliyetler arasındaki ilişkiyi gösteren görseller aracılığıyla öğrenme desteklenebilir. Ülkemize ait bir kaynak ve o kaynağa dayalı yapılan ekonomik faaliyete yönelik bir görsel çizmeleri istenebilir. Ekonomik faaliyetler ve mesleklerle arasındaki ilişkiyi ortaya koyan dijital içeriklerle öğrenme desteklenebilir. Öğrencilerden ailelerinde veya yakın çevrelerindeki bir kişinin mesleği ve mesleğin ilgili olduğu ekonomik faaliyetle ilgili bilgi toplamaları istenebilir. Öğrencilerden yatırım ve pazarlaması yapılan ürünlere örnekler vermeleri istenebilir. Yakın çevrelerindeki yatırım ve pazarlama süreçlerinin yürütüldüğü faaliyet alanlarına örnek vermeleri istenebilir.

Öğrencilerin günlük hayat ve kültürün, ulaşım ve iletişim teknolojilerindeki hızlı değişimden nasıl etkilendiği hakkındaki görüşleri alınır. Öğrencilere dünyanın farklı yerlerinde yaşayan tanıdıklarıyla nasıl iletişim kurdukları ve onlarla ne sıklıkla görüştükleri sorulur. Öğrencilere hikâye, roman yazma veya şarkı besteleme gibi bir ideallerinin olup olmadığı ve bu ideallerini gerçekleştirdiklerinde fikrî mülkiyet haklarını nasıl koruyabileceklerini bilip bilmedikleri sorulur.

Ulaşım ve iletişim teknolojilerindeki gelişmelerin kültürler üzerinde yaratacağı olumlu ve olumsuz sonuçlarını anlatan dijital çizgi roman yazmaları istenebilir. Ulaşım ve iletişim teknolojilerinde gelecekte meydana gelebilecek gelişmeler üzerinde düşünerek bu teknolojilerin gelecek kültürleri nasıl etkileyebileceğine dair çıkarımda bulunmaları istenebilir. Ülkemizde ve dünyanın farklı ülkelerinde bir yılda alınan patent sayıları ile ilgili bilgi toplanarak bu patentlerin hangi alanlarda alındığı ile ilgili frayer diyagramı oluşturulması istenebilir.

Ulaşım ve iletişim araçlarının kültürel değişime etkileri animasyonlar, filmler, eğitici videolar gibi dijital içeriklerle incelenebilir. Telif ve patent süreçlerini özetleyen animasyonlar kullanılabilir. Telif ve patent gerektiren ürünlerin sınıflandırılmasına yönelik eşleştirme kartları gibi somutlaştırıcı etkinlikler yapılabilir.