9. Sınıf Coğrafya

Doğa-insan etkileşimi ile ilgili örnek görsel ve videolar incelenebilir, okuma parçaları üzerinden değerlendirmelerde bulunulabilir. Öğrencilerin sunulan örneklerde doğa ve insanın nasıl bir etkileşim içinde olduğunu ön bilgileri ve kendi deneyimlerinden yararlanarak betimlemeleri istenir. Bu yolla öğrencilerin ön bilgilerini harekete geçirmesi ve kendi hayatları ile coğrafya bilimi arasında ilişki kurması sağlanabilir.

Öğrencilere coğrafyanın düşünce akımları, *başka bilimlerle etkileşimi ve Cumhuriyet Dönemi’ndeki gelişimi konularında ve örnek metinler bağlamında araştırma görevleri verilebilir. Öğrencilerin söz konusu araştırma görevlerini öğrenme profillerine göre farklı yollarla sunmalarına (rol oynama, eylem planı ve medya ürünü hazırlama, görsel ve sözlü sunum vb.) imkân sağlanır. Ayrıca coğrafya bilimiyle ilgili belirli gün ve haftalar doğrultusunda zaman çizelgesi ve duvar gazetesi hazırlama, resim sergisi oluşturma, münazara yapma, seminer düzenleme gibi etkinlikler de yapılabilir.

Öğrencilere ilgili konuda kitap okuma veya belgesel izleme görevi verilebilir. Öğrencilerden bu süreçle ilgili geri bildirim vermeleri istenebilir. Performans görevi, coğrafya biliminin gelişimine katkıda bulunmuş bir bilim insanın hayatı ve çalışmalarını kapsayan bir sunum yapma şeklinde düzenlenebilir.

“Cep telefonu, bilgisayar veya tabletlerde haritalarla ilgili ne tür uygulamalar bulunmaktadır?” sorusu yöneltilen öğrencilerden bu uygulamaların hangi amaçlarla kullanıldığına ilişkin görüş belirtmeleri istenebilir.

Öğrencilere haritacılığın tarihçesi, *Türk haritacılık tarihi ve Türk haritacılar (Biruni, Takiyüddin, İbrahim Mürsel, Piri Reis, Matrakçı Nasuh, Seydi Ali Reis, Ali Macar Reis, Kâtip Çelebi vb.), Türkiye’de haritacılık çalışmaları, siyasi ve askerî bir araç olarak haritalar, Millî Mücadele Dönemi’nde haritaların kullanımı, binlerce yıllık astronomi aleti: usturlap, dijital araçlar kullanılarak bir yerin koordinatlarını bulma, Türkiye’nin ulusal konumsal veri altyapısı ve CBS alt programları üzerinde görüntü konumlandırma konularında araştırma görevleri verilebilir. Bunun yanı sıra oryantiring etkinliği veya GPS temelli etkinlikler de planlanabilir. Öğrencilerin söz konusu araştırma görevlerini öğrenme profillerine göre farklı yollarla sunmalarına (rol oynama, eylem planı ve medya ürünü hazırlama, görsel ve sözlü sunum vb.) imkân sağlanır.

Konunun önemli yerlerini vurgulayan özet metinler hazırlanabilir, etkinliklerde grup çalışmaları kullanılarak akran öğretiminden yararlanılabilir. Bu kapsamda okuma kardeşliği çalışması yapılabilir. Bu çalışmada öğrencilerden ikili gruplar hâlinde kitap okuması, gruptaki bir öğrencinin kitapla ilgili soruların cevaplarını grup içi tartışmasından sonra yazıcı olarak not etmesi istenir. Bu stratejide kitapların kısa olmasına dikkat edilmeli ve öğrencilerin okuyup tartışmalarına yeterince zaman ayrılmalıdır. Performans görevi; dünya haritası, Türkiye haritası, yerküre modeli veya dijital haritalar kullanılarak yaşanılan yer, Türkiye’deki il merkezleri ve dünyanın önde gelen şehirlerinin konumlarını tespit etme, görselleştirme şeklinde düzenlenebilir.

Öğrencilerin hava durumu haberlerinden yola çıkarak hava olaylarının günlük hayata etkisine yönelik görüşleri alınabilir. Hava olaylarının günlük ve yıllık değişimlerinin etkilerine günlük hayattan örnekler vermeleri istenebilir.

Öğrencilere iklim modelleri, *kent iklimi, iklim değişikliği senaryoları, Türkiye’nin iklim projeksiyonları ve Türkiye Cumhuriyeti İklim Değişikliği Eylem Planı konularında araştırma görevleri verilebilir. İklim modelleri konusunda derinleşmek isteyen öğrencilere Türkiye ve dünyadan örnek modellemeler ve bu modellemelerle ilgili bilgi görseli oluşturma çalışması, iklim değişikliği senaryoları konusunda derinleşmek isteyen öğrencilere ise drama hazırlama görevi verilebilir. Bu çalışmanın senaryo yazımı, rollerin dağıtımı ve prova yapma aşamalarında öğrenciler arasında iş bölümü yapılabilir. Çalışma tamamlandığında dramanın tüm sınıfa sunulması ve senaryolar üzerine tartışılması sağlanabilir. Kent iklimi, Türkiye’nin iklim projeksiyonları ve Türkiye Cumhuriyeti İklim Değişikliği Eylem Planı konularında derinleşmek isteyen öğrencilere sunumu okul genelinde yüz yüze veya çevrim içi olacak şekilde panel hazırlama görevi verilebilir. Öğrencilerin panele davet edilecek alanında uzman kişilerle görüşmeleri, öğretmen rehberliğinde gerçekleştirilebilir.

İklim sisteminin bileşenlerine yönelik hazırlanan kavram haritalarının incelenmesi, Türkiye ve dünyanın farklı yerlerinde görülen iklim türlerine ilişkin görsellerin incelenmesi veya belgeseller izletilmesi sağlanabilir. Performans görevi; küresel iklim değişikliğinin Türkiye ve dünyadaki yansımalarını gösteren tablo, grafik, şekil, diyagram gibi ürünlerin değerlendirilmesi şeklinde düzenlenebilir.

Nüfusla ilgili güncel haberler incelenebilir; fotoğraf, harita gibi coğrafi temsiller üzerinden görsel okuma yapılabilir. Ulaşılan çıkarımlar tartışılabilir.

Öğrencilere yaşanılan yerdeki nüfusun değişimi ve bu sürecin demografik dönüşüm modeli ile ilişkilendirilmesi, *Türkiye ile kültürel açıdan köklü bağlara sahip ülkelerin (KKTC, Azerbaycan vb.) demografik dönüşümleri ve nüfus piramitleri, yoğun beyin göçü alan ve veren ülkeler, beyin göçüne neden olan faktörler, sanal beyin göçü, nüfus teorileri (Thomas Malthus, Karl Marx, Ester Boserup ve Yeni Maltusçular) ve örnek bir şehirde göçlerin oluşturduğu mekânsal etkiler konularında makale inceleme ve inceleme sonuçlarını raporlayarak sınıfla paylaşma görevi verilebilir.

Tablo ve grafikleri anlamlandırma sürecinde daha fazla örnek sunulabilir, bu örneklere ilişkin açıklamaların yer aldığı ek metinler hazırlanarak öğrenme süreci desteklenebilir. Performans görevi; yaşanılan yerin nüfus yapısında meydana gelen değişimler, bu değişimlerin oluşturabileceği fırsat ve sorunlarla ilgili yakın çevreden bilgi toplama ve toplanan verileri çeşitli görseller ekleyerek sunma şeklinde düzenlenebilir.

“Belirlediğiniz bir ürünle ilgili üretim tesisi kuracak olsanız yer seçiminde hangi faktörleri dikkate alırdınız?” sorusundan yararlanarak öğrencilerin günlük hayatları ile ekonomik faaliyetleri etkileyen coğrafi faktörler arasındaki bağlantıları ifade etmeleri sağlanabilir.

Öğrencilerden *ekonomik faaliyetlerin geçmişte etkilendiği, gelecekte de etkilenebileceği faktörler konusunda araştırma yapmaları istenebilir. Bunun yanı sıra öğrencilere öğrenme özelliklerine göre ekonomik faaliyetlere ilişkin ek tablo, grafik, şekil ve/veya diyagram inceleme ve bu incelemeye bağlı olarak elde ettikleri çıkarımları sunma görevi ile buzulların erimesi sonucu kutuplarda önemi artabilecek ekonomik faaliyetleri araştırma görevi verilebilir.

Öğrencilerin öğrenme özelliklerine ve ünite içeriğindeki konulara göre ürün oluşturmaları (afiş, rapor, drama, blog yazısı vb.) için öğrenci seçimlerine izin verilebilir. Performans görevi, yaşadığı şehirdeki ekonomik faaliyetleri dijital veya basılı harita üzerinde etiketlemesi şeklinde düzenlenebilir. 

Öğrencilerden afet türlerine yakın çevreleri veya basılı-dijital kaynaklardan örnekler vermeleri istenerek günlük hayatla bağlantı kurmaları sağlanabilir.

Afetlere yönelik okul genelinde resim, öykü vb. yarışmalar düzenlenebilir. Öğrencilere *Türkiye’de afetlerle mücadelede faaliyet gösteren kurum ve kuruluşlar, 13 Ekim Dünya Afet Risklerinin Azaltılması Günü, farklı ülkelerde (Japonya, İzlanda, Endonezya vb.) yaşanmış afetler ve bu afetlere karşı geliştirilen korunma uygulamaları konularında araştırma görevleri verilebilir. Öğrencilerin araştırma görevlerine ilişkin sonuç raporlarını sınıfta sunmaları sağlanabilir.

Dijital kaynaklar kullanılarak afetlerle ilgili haber, görsel ve eğitici videolar inceletilir/ İzletilir. Konuya ilişkin hatırlamayı kolaylaştıracak biçimde grafik, resim, zihin haritaları vb. görseller aracılığıyla öğrenme desteklenebilir. Öğrencilerden farklı zamanlarda yaşanmış afetlerden etkilenen kişilerle röportaj yaparak bu röportajı sınıfta sunmaları istenebilir. Performans görevi; tehlike, risk ve afet kavramlarına yönelik sunum hazırlama şeklinde düzenlenebilir.

Farklı bölge türlerine ait görsel ve kısa videolar aracılığıyla öğrencilerin kendi yaşadıkları bölge ile sınıfta gördüklerini karşılaştırarak bölgeler, ülkeler ve küresel bağlantılar arasında köprü kurmaları sağlanabilir.

Öğrencilere yaşadıkları ili veya Türkiye’yi kapsayan şekilsel ve işlevsel bölge örnekleri belirleme/oluşturma, *Birinci Coğrafya Kongresi (1941) ile Türkiye’nin coğrafi bölgelere ayrılmasının gerekçeleri, Türkiye ve dünyada önemi azalan, işlevi değişen veya işlevini kaybeden bölgeler; Türkiye’den ve dünyanın farklı ülkelerinden kalkınma proje bölgelerinin oluşturulmasındaki kriterler ile bu bölgelerin sınırlarının değişimine yönelik araştırma görevleri verilebilir. Öğrencilerin söz konusu araştırma görevlerini öğrenme profillerine göre farklı yollarla sunmalarına (rol oynama, eylem planı ve medya ürünü hazırlama, görsel ve sözlü sunum vb.) imkân sağlanır.

Öğrencilerden sınıf/okul planı ile bölge sınırları arasındaki benzerlikten yola çıkarak düşüncelerini grafik, resim, zihin haritası gibi görseller aracılığıyla ifade etmeleri istenebilir. Performans görevi; farklı kriterlere göre oluşturulmuş bölgelerin incelenmesi, benzerlik ve farklılıklarının listelenmesi şeklinde düzenlenebilir.