9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı

Öğrencilerin önceki öğrenme yaşantılarından edindiği şiir, deneme ve mülakata ilişkin temel bilgileri, işlem basamakları ve becerileri bu temada öğreneceği içeriğe temel oluşturur. Öğrencilere edebiyatın dünyasıyla tanışarak estetik değer, yaratıcılık, hayal gücü, imge, sembol, çağrışım gibi temel kavramları içselleştirip edebiyatın derinliklerini keşfetme fırsatı sunulur. Böylece öğrencilerin edebî söyleyişin günlük dilden farkını anlamaları sağlanır. Bu temada edinilen yeni bilgilerle öğrencilerin kendi edebî çalışmalarını oluşturmalarına, topluluk önünde etkili sunumlar yapabilmelerine, edebiyat kulüplerine katılabilmelerine fırsat tanınır. Çevredeki edebî yansımalar fark ettirilerek edebiyatın gerçek yaşamdaki etkileşimlerini anlama becerisi kazandırılır.

Öğrencilerden okuduğu şiiri duygu, düşünce, estetik değer vb. açılardan değerlendirmeleri ve değerlendirmelerinden yola çıkarak resim, şarkı, kısa hikâye ya da dijital hikâye oluşturması istenebilir. * Öğrencilerin ulaşabileceği şair, halk ozanı, yazar, tiyatro sanatçısı vb. ile yaptıkları bir röportajı genel ağdaki güvenilir ortamlarda, sınıf panosunda veya okul dergisinde paylaşmaları sağlanabilir. Sevdikleri şiir veya kısa öyküleri seslendirerek sınıfta paylaşmaları istenebilir.

Öğrencilere içeriği daha basit ve görsel ögelerle desteklenmiş şiirler verilerek bu şiirler hakkında kısa metinler yazmaları ve bunları kendi cümleleriyle anlamlandırmaları istenebilir. Deneme metniyle ilgili çalışma kâğıdı hazırlamaları istenebilir.

8. sınıfta hikâye, anı ve şiir türleriyle ilgili edinilen bilgiler, burada öğrenilecek bilgilere ve metin tahlili sürecinin sonraki aşamalarına temel oluşturur. Öğrenciler bu temada edebî eserlerin içerik unsurlarını anlayarak bir sonraki temada çözümleme ve değerlendirme aşamalarına geçebilir. Bu bağlamda metinlerin içerik unsurlarının anlaşılması, öğrencilerin günlük yaşamlarındaki iletileri daha net biçimde anlamalarına katkı sağlar.

Öğrencilerden inceledikleri şiire benzer bir metin kurgusu oluşturmaları istenebilir. Yazılan şiir bir şarkıya dönüştürülebilir, şiir genişletilebilir. Öğrencilerden benzer anılarını sözlü anlatıma taşımaları beklenebilir. * Öğrencilerin aynı temayı işleyen farklı türdeki eserleri karşılaştırarak eserlerin dil ve anlatım farklılıklarını belirlemeleri ve çalışmalarını genel ağdaki güvenilir ortamlarda paylaşmaları istenebilir. Öğrenciler, sevdikleri şairlerin şiirlerinden antoloji oluşturabilir.

Öğrencilerden bir fotoğraflarından hareketle anılarını yazmaları istenebilir.

9. sınıfın 2. temasında öğrenilen metin tahlilinin birinci ve ikinci aşaması, bu temada öğrenilecek edebî metinlerin yapısı ile ilgili üçüncü aşamaya temel oluşturur. Burada edinilen bilgi ve becerilerle 9. sınıfın 4. temasında yapılacak tam metin tahliline hazırlık yapılır. Hikâye, şiir gibi türlerin içerik ve anlam özellikleri yapı unsurlarıyla birleştirilerek çözümleme ve değerlendirme süreci tamamlanır. Ayrıca metinlerin toplumdaki edebî zevkin oluşmasında ve kültürler arası bir araç görevi üstlenmesindeki rolüne yönelik farkındalık kazanılır. Bu temada edinilen bilgi ve becerilerle metinlerde yer alan sanatsal, sosyolojik, psikolojik ve kültürel unsurlar değerlendirilir.

Öğrencilerin konuyla bağlantılı olarak okuduğu bir hikâyeyi film şeridi hâlinde hazırlamaları, dijital hikâye hâline getirmeleri, farklı türde metinler okuyarak her bir metin için metnin yapılarına yönelik zihin haritası oluşturmaları, bulundukları çevrede gezip görülmeye değer yerlerden birini seçerek burada geçen bir hikâye kurgulamaları; gezip görülen bu yerle ilgili bir belgesel hazırlamaları beklenebilir. Eski Anadolu Türkçesi ile yazılmış bir şiiri yazıldığı dönemin tarihsel dokusuna uygun olarak hikâye tarzında yeniden yazmaları ve paylaşmaları istenebilir.

Tema çerçevesinde işlenen metinlerle ilgili yapılan çalışmaların somutlaştırılması için öğrencilerden okudukları hikâyede geçen olayı görselleştirmeleri istenebilir. Öğrencilerin ilgilerini çeken başka bir hikâye okumaları ve bu metnin yapı unsurlarını (zaman, mekân, kişiler vb.) belirtmeleri istenebilir. Öğrencilere çeşitli görseller verilerek bu görsellerden hareketle adım adım kısa bir hikâye yazdırılabilir.

Önceki temalarda hikâye türleriyle ilgili edinilen bilgiler, bu temada tahlil edilecek romanla ilgili öğrenilecek bilgilere temel oluşturur. Öğrencilerin daha önce öğretici metinlerle ilgili öğrendikleri bilgiler, eleştiri metninin tahlil edilme sürecinde kullanılır. Bu temada dilin zenginliğini yansıtan roman, eleştiri ve otobiyografi türlerinden metinler derinlemesine tahlil edilir; öğrenilen bilgiler 10. sınıfta ele alınan metinlerin tahlil aşamasına ön bilgi oluşturur. Öğrencilerin tahlil ettikleri ve karşılaştırma yaptıkları metinler aracılığıyla üslup kavramına ilişkin bilgileri pekişecektir. Öğrenciler üslupla ilgili kendi beğenilerini fark edebilecek ve bunu sanat eserlerine yönelik seçkilerinde kullanabileceklerdir.

Öğrencilerden tahlil edilen romanın kurgusundan hareketle yeni bir olay örgüsü oluşturmaları veya kendi otobiyografilerini film şeridi hâline getirmeleri istenebilir. Film şeridi dijital araçlar kullanılarak hazırlanabilir. Konuşma etkinliği olarak farklı üslup özelliklerini bir arada yansıtan diyaloglar yazılabilir ve öğrencilerin bu diyalogları işletebilecekleri yaratıcı drama etkinliği düzenlenebilir. *Aynı dönemde yaşamış iki yazara ait birer eser (birkaç eser) seçmesi, bu eserlerden yola çıkarak yazarların üslup farklılığını ortaya koyan bir çalışma (poster, sunu, eleştiri yazısı vb.) yapması ve bunu paylaşması istenebilir.

Öğrenme sürecinde öğrencilerden okudukları romandaki beğendikleri bir kişiyle ilgili düşüncelerini yazılı olarak ifade etmeleri istenir. Romanın üslubuyla ilgili bir çalışma kâğıdı verilerek bunu doldurmaları istenir.